O prawidłowym zgryzie u dzieci mówimy wtedy, kiedy mają one 20 zębów mlecznych ustawionych w równej pozycji w półkolistych łukach. Zęby mają ze sobą bezpośredni kontakt i zostaje zachowana symetria łuku dolnego i górnego. Ponadto między sąsiadującymi ze sobą zębami nie ma szpar. Zdarza się jednak, że dochodzi do zaburzeń na tym obszarze. Kiedy leczenie ortodontyczne przy zębach mlecznych jest wskazane i jak wygląda?
Zgryz otwarty u dzieci
Szparę między zębami w większości przypadków obserwuje się u dzieci, które ssały smoczek lub palec, bądź też piły z butelki dłużej niż przez 1,5 roku. Taka przerwa między przednimi zębami osiąga czasem nawet 1 cm. Nierzadko, aby wada się samoistnie cofnęła, wystarczy zaprzestać dotychczasowych nawyków. Efekty widoczne będą już po kilku miesiącach. W niektórych przypadkach zaleca się dodatkowo stosowanie aparatu – płytki przedsionkowej. Jest on dostosowywany indywidualnie do każdego małego pacjenta i należy go nosić w ciągu dnia 2-4 godziny, a także w nocy podczas snu. To przypadek zgryzu otwartego. Nawyk ssania utrzymujący się powyżej 1,5 roku sprzyja zachowaniu tendencji do niemowlęcego sposobu połykania. Szpara między zębami nie może się wtedy zamknąć, ponieważ maluch połyka z językiem między zębami. Język musi opierać się o podniebienie, co wymaga w takiej sytuacji pracy i ćwiczeń z dzieckiem. Przeszkodą w wypracowaniu odpowiednich nawyków może być za krótkie wędzidełko, wymagające podcięcia.
Wczesna utrata zębów mlecznych
Warto wiedzieć, że wadom zgryzu możemy w znaczącym stopniu zapobiegać. Dotyczy to profilaktyki przeciwpróchnicowej. Zaleca się wdrożenie nawyków dotyczących higieny jamy ustnej na wczesnym etapie rozwoju. Już kilkumiesięczne dziecko powinno mieć myte zęby. Dieta dziecka powinna być pełnowartościowa, a posiłki mieć odpowiednią konsystencję. Nie najlepszym nawykiem jest spożywanie dużej ilości słodyczy, a także lekceważenie powstałych ubytków. Na skutek nietolerancji próchnicy może dojść do wczesnej utraty zębów mlecznych. Może to skutkować niedorozwojem konkretnego wyrostka zębowego. Zęby w takim przypadku nachylają się, zamykając luki, co doprowadza do braku miejsca na zęby stałe. Konsekwencją ubytków próchnicowych jest ponadto żucie jednostronne. Zdarza się, że u dziecka obserwujemy niechęć do jedzenia i unikanie produktów twardych. Następstwem wszystkich tych czynników nierzadko jest zgryz krzyżowy lub boczne przemieszczenie się żuchwy. Bardzo często rodzice ułatwiają małym dzieciom gryzienie, dzieląc pożywienie na mniejsze kawałki, odkrawając skórki od chleba i ścierając jabłko na tarce. Tymczasem dziecko musi ćwiczyć gryzienie i żucie. W przeciwnym razie może dojść do powstania zbyt wąskich łuków zębowych, przez co wszystkie zęby nie będą w stanie się zmieścić w jamie ustnej.
Wady zgryzu a zalecenia ortodonty
Zaleca się, aby już 3-letnie dzieci regularnie chodziły do ortodonty raz lub dwa razy w roku. Stosunkowo rzadko u maluchów z zębami mlecznymi i na etapie ich wymiany na stałe wdraża się leczenie przy pomocy aparatów ortodontycznych. Zazwyczaj wystarczy zmiana dotychczasowych nawyków, jak ssanie palca czy smoczka, oraz ćwiczenia oddechowe, wzmacniające mięśnie warg i umożliwiające właściwe układanie języka. Ciągle otwarte usta mogą mieć podłoże laryngologiczne, z kolei zęby zajęte próchnicą warto wcześniej wyleczyć u stomatologa, zanim podejmiemy próbę leczenia ortodontycznego. W usprawnieniu pracy języka pomocne okazują się też lekcje logopedyczne. W niektórych przypadkach najlepszym rozwiązaniem jest noszenie płytki przedsionkowej. Jeżeli zęby nie przeszły fizjologicznego starcia, potrzebne jest ich szlifowanie u stomatologa. Są jednak problemy wymagające leczenia przy pomocy równi akrylowej zacementowanej na zębach, co dotyczy odwrotnego zgryzu w zakresie jednego lub dwóch zębów. W skrajnych przypadkach stosuje się również protezy dziecięce dla podtrzymania wolnego miejsca dla zębów stałych. Moda na aparaty ortodontyczne u dzieci wciąż trwa. Trzeba jednak wiedzieć, że ich przedwczesne założenie na zęby mleczne może skutkować nieprawidłowym rozwojem zębów stałych. Zawsze w pierwszej kolejności podejmuje się próby nieinwazyjnego leczenia poprzez zmianę nawyków, ćwiczenia logopedyczne oraz wdrożenie odpowiedniej diety.
